Gayrimenkul alım-satımlarında düşük beyan edilen bedeller nedeniyle oluşan vergi kayıplarını önlemek için Hazine ve Maliye Bakanlığı harekete geçti. Bu kapsamda devreye alınan Mekansal Veri Analiz Sistemi (MEVA) ile 2025 yılı içinde 16 binden fazla taşınmaz mercek altına alındı. Denetimler sonucunda tapuda bildirilen satış bedeli ile gerçek piyasa değeri arasında ciddi farklar olduğu tespit edilen 9 bin 150 kişiye yönelik açıklama talep edildi.
MEVA İLE TAPUDAKİ GERÇEKLER ORTAYA ÇIKIYOR
MEVA, coğrafi bilgi sistemlerine dayalı olarak çalışan, tapu kayıtları ile diğer resmi veri kaynaklarını entegre bir şekilde analiz edebilen dijital bir denetim aracıdır. Sistemde; yapı ruhsatları, ikametgah kayıtları, banka kredileri, gayrimenkul ilanları ve ekspertiz raporları gibi birçok veri bir araya getirilerek yapay zeka destekli algoritmalarla çapraz kontrol sağlanıyor. Bu sayede, vatandaşların tapuda beyan ettiği değer ile piyasadaki gerçek satış fiyatı arasındaki fark kolaylıkla tespit ediliyor.
2025’in ilk yarısında yapılan incelemelerde, özellikle büyük şehirlerde düşük bedel gösterilerek tapu harcından kaçınan binlerce işlem belirlendi. Tapuda gösterilen değerlerin, gayrimenkulün gerçek rayiç bedelinin çok altında olduğu ortaya kondu. Bakanlık, bu farkları ortaya çıkardığı kişilere yazılı bildirim göndererek açıklama talep etti. Açıklama yapılmayan veya yeterli bulunmayan durumlarda ise vergi incelemesi başlatıldı.
GÖNÜLLÜ UYUMLA MİLYONLARCA LİRA TAHSİL EDİLDİ
Vergi kaybını önlemeye yönelik bu yeni dijital denetim sayesinde bugüne kadar 2 bin 475 kişi, gönüllü olarak eksik beyan ettikleri bedelleri düzeltip tapu harcını cezasız olarak ödedi. Bu sayede, 5,9 milyar liralık alım-satım bedeli farkı ortaya çıkarıldı ve 113,9 milyon lira tutarında tapu harcı tahsil edildi.
Ancak gönüllü ödeme yapmayan ya da beyanlarını düzeltmeyen mükellefler için süreç bu kadar kolay olmayacak. Bu kişiler hakkında vergi incelemesi başlatıldı ve eksik ödenen vergiler, yüzde 25 oranında vergi ziyaı cezasıyla birlikte tahsil edilecek. Maliye yetkilileri, bu sürecin devam edeceğini ve ülke genelinde her bölgenin MEVA ile izlenmeye devam edeceğini belirtiyor.
BEYAN ETMEYEN TESPİT EDİLECEK
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, sistemin sadece satış işlemleriyle sınırlı kalmadığını, çok yakında kira gelirlerinin de MEVA üzerinden denetleneceğini duyurdu. Özellikle boş gösterilen veya düşük kira beyanı yapılan mülkler, sistemin entegre veri yapısı sayesinde kolaylıkla analiz edilebilecek. Kiraya verilen konutların gerçek kullanımı, adres eşleştirme ve diğer veri kaynakları aracılığıyla kontrol edilecek.
Bakanlık, bu denetimlerle birlikte gayrimenkulden gelir elde eden ancak bunu beyan etmeyen mülk sahiplerinin de tespit edilerek vergi sistemine dahil edilmesini hedefliyor. Amaç, vergi adaletini sağlamak ve kayıt dışı ekonomiyi minimize etmek.