Son yıllarda popüler hale gelen kör kutu oyuncaklar (blind box), içinden ne çıkacağı bilinmeyen ve çocuklara merak duygusu yaşatan ürünler olarak pazarlanıyor. Ancak uzmanlar, bu oyuncakların çocuk beyninde kumar ile benzer mekanizmaları harekete geçirdiğini belirtiyor.
Uzman Klinik Psikolog Hacer Şahin, kör kutu oyuncakların kumarla benzerlik gösterdiğini vurgulayarak, “Kutuyu açma süreci beyinde kumarla eşdeğer bir mekanizmayı çalıştırıyor. Dopamin salgısı artıyor ve çocuk bir takıntı döngüsüne giriyor.” dedi.
Şahin’e göre bu oyuncaklar, çocuklarda kısa vadede dikkat dağınıklığı ve sabırsızlık, uzun vadede ise dijital bağımlılık, mutsuzluk ve takıntı gibi ciddi psikolojik sorunlara zemin hazırlayabiliyor.
Reklam stratejisi ile bağımlılık tetikleniyor
Şirketler, “nadir oyuncak” veya “sürprizi yakalama” gibi pazarlama stratejileriyle çocuklarda merak ve heyecan uyandırarak bağımlılık riskini bilinçli şekilde artırıyor. Şahin, “PR çalışanları ve reklamcılar bu mekanizmayı bildikleri için nadir oyuncak üretiyor. Bu aslında planlı bir pazarlama taktiği.” diye konuştu.
Ailelere uyarı: Çocuklar kendini koruyamaz
Şahin, ailelerin bu konuda daha bilinçli olması gerektiğini vurguladı:
“Çocuklar kendini koruyamaz, onların gelişen beynini korumak bizim sorumluluğumuz. Aileler, bu oyuncakların sadece ticari bir strateji olduğunu anlamalı ve çocuklarına rol model olmalı.”
Uzman, ailelere şu tavsiyelerde bulundu:
Çocuklara bu oyuncakların “nadir” olmadığını açıklayın.
Kör kutu oyuncak alımını sınırlayın.
Çocuklarla pazarlama taktikleri hakkında konuşun.
Toplumsal önlemler şart
Şahin, kör kutu oyuncakların etkilerinin uzun vadeli olduğunu belirterek kamu spotları ve olası yasakların gündeme alınması gerektiğini ifade etti:
“Bu oyuncaklar çocukların geleceğini etkiliyor. Kamu spotları artırılmalı, gerekirse yasaklar uygulanmalı.”