İşte serotonin hakkında bilinmesi gerekenler:
Serotonin Nedir?
İnsan vücudunda birçok görevde önemli rol oynayan serotonin aslında nörotransmitter bir maddedir ancak hormon görevi de gördüğünden hormon olarak da bilinir. Serotonin, beyindeki (merkezi sinir sistemindeki) sinir hücreleriyle vücuttaki (periferik sinir sistemindeki) sinir hücreleri arasında mesajlar taşır ve bu sayede görevlerini yerine getirir. Serotonin beyin ve bağırsaklarda üretilir. Bağırsaklarda üretilen serotonin, tüm vücutta üretilen serotoninin %90’ını oluşturur. Gastrointestinal sistemi (sindirim sistemini) kaplayan hücrelerde serotonin bulunur. Serotonin buradan dolaşım sistemine katılır ve trombositler tarafından emilir.
Serotonin Ne İşe Yarar?
Serotonin, vücutta psikolojik ve fizyolojik birçok işlevin yerine getirilmesinde önemli rol oynar. Uyuma, iyileşme ve sindirim gibi fizyolojik işlevlerde yardımcıdır. Ayrıca ruh halinin düzenlenmesinde de önemlidir.- Ruh hali: Serotoninin duygudurum düzenleyici olduğu ve mutluluk, kaygı gibi hislerin düzenlenmesinde önemli rol oynadığı düşünülmektedir. Bu sebeple mutluluk hormonu olarak bilinen serotonin normal seviyelerde olduğunda daha odaklanmış, duygusal olarak daha dengeli, daha mutlu ve daha sakin hissedilebilir. Serotonin eksikliği ise depresyon, anksiyete ve diğer duygudurum bozuklukları ile ilişkilendirilebilir. Bu gibi ruhsal problemlerin tedavisinde kullanılan birçok ilaç genellikle beyindeki serotonin düzeyini arttırmayı amaçlar. Depresyon, anksiyete ve diğer duygudurum bozukluklarında kullanılabilen seçici serotonin geri alım inhibitörü (SSRI) grubundan olan ilaçların da beyindeki serotonin aktivitesini artırarak duygudurum bozukluklarına etki ettiği düşünülmektedir.
- Sindirim ve bağırsak hareketleri: Serotonin, vücutta en çok üretildiği kısım olan bağırsakların hareketlerini ve işlevlerini kontrol etmede de yardımcı olabilmektedir. Bağırsak fonksiyonlarını kontrol etmekle beraber bağırsağı korumada da rol oynayabilir. Bağırsaklar, vücuda zarar verecek gıdaları veya toksik ürünleri vücuttan sindirim yoluyla daha hızlı atabilmek için serotonin salınımını, dolayısıyla miktarını artırabilir. Ayrıca serotonin, iştahı da azaltabilir.
- Kemik metabolizması ve sağlığı: Serotonin seviyesi kemik sağlığında rol oynayabilmektedir. Bağırsaklarda üretilen serotoninin gereğinden yüksek olması halinde kemikler zayıflayabilir. Kemiklerin zayıflamasıyla kemik kırıkları ve osteoporoz oluşabilir.
- Uyku kalitesi: Uyku, serotoninin de içinde bulunduğu bir grup nörotransmitter tarafından düzenlenir. Serotonin bir diğer nörotransmitter olan dopamin ile birlikte uyku kalitesinde önemli rol oynar. Yani uyku süreniz ve uykunuzdan aldığınız verim bu iki nörotransmitter madde aracılığıyla düzenlenebilmektedir. Serotonin REM uykusuna geçişte de rol oynar. Ayrıca beyin, uyku hormonu olarak da bilinen melatoninin üretiminde de serotonine ihtiyaç duyar.
- Mide bulantısı: Bağırsaklarda sindirilebileceğinden fazla serotonin üretildiği zamanlarda mide bulantısı tetiklenebilir.
- Kan pıhtılaşması ve yara iyileşmesi: Kanda trombositlerde serotonin depolanır ve vücutta herhangi bir yaralanma meydana geldiğinde bu serotonin trombositler tarafından salınır. Trombositlerden salınan serotonin kan damarlarının daralmasını sağlayarak kan akışını yavaşlatır ve bu da pıhtı oluşumunu etkiler. Bu açıdan serotonin kan pıhtılaşmasında ve yara iyileşmesinde rol oynayabilmektedir.
- Cinsel sağlık: Serotonin cinsel istekte ve cinsel işlevlerin kontrol edilmesinde rol oynar. Serotonin düzeylerini etkileyen ilaçların cinsel işlevlerle alakalı yan etkilerinin sebebinin bu olabileceği düşünülmektedir.
Serotonin Vücutta Ne Yapar?
Serotonin, vücuttabulunan dopamin ile birlikte uykunuzun kalitesini etkiler. Beyninizin uyku-uyanıklık döngüsünü düzenleyen melatonin hormonunu yapmak için serotonine ihtiyacı vardır. Serotonin, yaraların iyileşmesine yardımcı olmak için kanınızdaki trombositler tarafından salınır.
Düşük Serotonin Düzeyleri ve Nedenleri
- Düşük serotonin, depresyon, anksiyete, uyku sorunları gibi sorunlara yol açabilir.
- Kronik stres, beslenme, genetik faktörler, hormon değişiklikleri gibi nedenler düşük serotonin düzeylerine katkıda bulunabilir.
Yüksek Serotonin Düzeyleri ve Serotonin Sendromu
- Serotonin sendromu, fazla serotonin birikimi sonucu ortaya çıkar.
- İlaçlar, takviyeler, ilaç etkileşimleri veya yanlış kullanım serotonin sendromuna neden olabilir.
- Belirtiler arasında sinirlilik, titreme, kas seğirmeleri, bilinç kaybı gibi şiddetli semptomlar yer alır.
Serotonin düzeyleri kişisel sağlık ve ihtiyaçlara bağlı olarak değişebilir. Herhangi bir sorununuz olduğunda bir doktora başvurmanız önemlidir.
Hangi meyve ve sebzede serotonin var?
Ton balığı, tere, tavuk, susam, maydanoz, mercimek, portakal, sardalya, mango, kuşburnu, kuru fasulye, kivi, kiraz, kırmızı et, incir, ısırgan otu, ıspanak, karnabahar, kale, enginar, elma, çilek, greyfurt, brokoli, domates, bezelye, bitter çikolata.