Türkiye’de bir vatandaşın marketten aldığı domatesin içini kesince karşılaştığı manzara kısa sürede sosyal medyada büyük yankı uyandırdı. Domatesin içinden çileğe benzeyen kırmızı, taneli bir doku çıkması, “Domatesin içinden çilek mi çıkar?” yorumlarına yol açtı.
Paylaşılan görüntü binlerce kişinin dikkatini çekerken, uzmanlar şaşkınlık yaratan bu durumun aslında doğal bir biyolojik olaydan kaynaklandığını belirtti.
Bilim insanlarına göre domatesin içindeki çileği andıran yapı, başka bir meyvenin varlığına işaret etmiyor. Tarımda seyrek görülen ancak tamamen doğal sayılan bir gelişim bozukluğu olan İç Doku Gelişim Bozukluğu, diğer adıyla fasiyasyon, bu sıra dışı görüntünün temel nedeni. Bu bozuklukta domatesin iç dokuları olması gerektiği gibi büyümüyor; odacıklar birleşiyor, lifler düzensiz gelişiyor ve çileğe benzer kabartılı bir yüzey ortaya çıkıyor.
FASİYASYON NEDİR? BİTKİLERDE HORMONAL DENGESİZLİKTEN KAYNAKLANAN DOĞAL BİR ANOMALİ
Fasiyasyon, bitkilerin büyüme döneminde hormon dengesinin bozulmasıyla ortaya çıkan bir gelişim anomalisi olarak biliniyor. Bu durum yalnızca domateslerde değil; biber, salatalık, kabak, hatta bazı çiçek türlerinde bile gözlemlenebiliyor. Bitki büyüme uçlarında yaşanan bir sapma, dokuların normalden farklı şekilde şekillenmesine neden oluyor.
Uzmanlara göre fasiyasyonun ortaya çıkmasında çeşitli çevresel ve genetik faktörler rol oynuyor. Aşırı sıcak-soğuk geçişleri, çiçeklenme döneminde bitkinin stres yaşaması, hormonal düzensizlikler, polenleşme hataları ve genetik mutasyonlar bu süreci tetikleyen temel nedenler arasında. Domates bu koşullar altında büyüdüğünde, iç dokular çilek, karpuz ya da başka bir meyveyi andıran şekiller alabiliyor. Bu da tüketicinin alışık olmadığı görsel bir sonuç ortaya çıkarıyor.
GÖRÜNTÜ ŞAŞIRTIYOR AMA ZARARSIZ: FASİYASYONLU DOMATES YENİLEBİLİR Mİ?
Vatandaşın yaşadığı olay ilk bakışta tedirgin edici görünse de uzmanlar fasiyasyonun sağlık açısından bir tehlike oluşturmadığının altını çiziyor. Bu durum kimyasal bir sorundan değil, tamamen biyolojik bir gelişim farklılığından kaynaklanıyor.
Domatesin kokusunda, renginde ya da tadında bir bozukluk yoksa tüketilmesinde herhangi bir sakınca bulunmuyor. Ancak iç yapı aşırı süngerimsi bir hâl almışsa, çürümeye başlamışsa veya kötü koku oluşmuşsa tüketim önerilmiyor. Normal şartlarda fasiyasyonlu domateslerin diğer domatesler kadar güvenli kabul edildiği belirtiliyor. Bu nedenle görüntü yanıltıcı olsa da herhangi bir toksik etki söz konusu değil.
NEDEN ÇİLEĞE BENZİYOR? TANELİ YAPI YANILSAMA YARATIYOR
Fasiyasyonlu domateslerin bazı türlerinde iç dokuların birleşmesiyle taneli ve kabarcıklı bir yapı oluşuyor. Bu görünüm hem çileğin taneli yüzeyini andırıyor hem de kırmızı renk nedeniyle daha belirgin hâle geliyor. İç liflerin düzensiz büyümesi de çilek dokusuna benzeyen çizgilerin oluşmasına neden olabiliyor. Bu yüzden görüntü ilk anda çilek izlenimi verse de tamamen domates etinden meydana geliyor.
Sosyal medyada paylaşılan fotoğraflar da bu benzerliği güçlendirdiği için kullanıcıların şaşkınlığı kısa sürede büyüdü. Uzmanlara göre bu durum tamamen görsel bir yanılsama ve doğada sık olmasa da görülebilen normal bir süreç.