Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) M çiçeği virüsünün yayılmasını "uluslararası öneme sahip bir halk sağlığı acil durumu" olarak tanımlamasının ardından, virüsün neden olduğu hastalık merak konusu oldu.
DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, DSÖ Acil Durum Komitesi'nin M çiçeği virüsüyle ilgili durumun uluslararası bir halk sağlığı acil durumu oluşturduğuna dair tavsiyesini kabul ettiğini açıkladı. Bu durum, birçok ülkede endişeyle karşılandı.
Afrika'da M Çiçeği Virüsü Vakaları Artıyor
Africa CDC'nin verilerine göre, Afrika'da 13 ülkede M çiçeği virüsü vakaları tespit edildi. Bu ülkeler arasında Güney Afrika, Kenya, Uganda, Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Nijerya gibi ülkeler yer alıyor. 13 Afrika ülkesinde vaka sayısı 17.541'e ulaştı ve hastalığa bağlı 517 ölüm kaydedildi. 2023 yılının aynı dönemine kıyasla vaka sayılarında %160 artış yaşandı. Virüse bağlı ölümlerin %97'si Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde gerçekleşti.
M Çiçeği Afrika Dışına Yayıldı
M çiçeği virüsü, şu anda Afrika kıtası dışında İsveç, Avustralya ve Pakistan'da da görülmeye başlandı. 2024 yılı itibarıyla bu ülkelerde toplamda 97 vaka bildirildi. İsveç'te 1, Pakistan'da 3 ve Avustralya'da 93 vaka tespit edildi.
Aşı Çalışmaları Devam Ediyor
M çiçeği virüsüne karşı çiçek hastalığı için geliştirilen aşıların etkin koruma sağlayabileceği belirtiliyor. JYNNEOS aşısı, M çiçeği virüsü riskini azaltmada etkili olarak kabul ediliyor. Avrupa Birliği'nde ise MVA-BN adlı aşı onaylanmış durumda. DSÖ, aşı üreticilerine acil kullanım listesi sürecini başlattığını duyurdu ve iki aşının bu listeye alınması için değerlendirildiğini açıkladı. Afrika Birliği ise 23 milyon dozdan fazla aşı temin etmeyi planlıyor.
M Çiçeği Virüsü Nedir?
M çiçeği virüsü, Poxviridae ailesine ait bir virüs olup, ilk olarak 1958'de Danimarka'da keşfedildi. 1970 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde 9 aylık bir çocukta tespit edilen virüs, insanlarda bildirilen ilk vaka olarak kayıtlara geçti. Hastalığın belirtileri arasında yüksek ateş, baş ağrısı, lenf bezlerinde şişlik ve ciltte su çiçeğine benzer döküntüler yer alıyor. Virüs, enfekte hayvanlar veya bireylerle temas yoluyla bulaşıyor.
M Çiçeği Hastalığının Tedavisi
M çiçeği hastalığına özel bir tedavi yöntemi olmamakla birlikte, destekleyici bakım ve antiviral ilaçlar kullanılmaktadır. Çiçek hastalığı için geliştirilen bazı aşılar, M çiçeği virüsüne karşı da etkili olabiliyor. Çoğu vaka hafif seyretmekte ve hastalar birkaç hafta içinde iyileşmektedir. Ancak bağışıklığı zayıf olan bireylerde hastalık daha ağır seyredebiliyor.
M Çiçeği Virüsünün Türleri
M çiçeği virüsünün iki genetik türü bulunuyor: Klad I ve Klad II. Klad I, Orta ve Doğu Afrika'da daha yaygın olup, daha ciddi hastalıklara yol açabilirken, Klad II ise Batı Afrika'da daha hafif hastalık belirtileriyle ilişkilendiriliyor. 2022'deki salgına Klad II neden olmuştu.
Küresel Acil Durum ve Uyarılar
DSÖ, Temmuz 2022'de M çiçeği virüsü salgını nedeniyle küresel acil durum ilan etmişti. Virüsün yayılmasını önlemek için izolasyon ve hijyen önlemleri tavsiye ediliyor. Virüsün daha hızlı yayılmaya başlaması ve yüksek ölüm oranı, özellikle çocuklar ve bağışıklık sistemi zayıf olanlar için ciddi bir risk oluşturuyor.
M çiçeği virüsü, 2022'ye kadar "maymun çiçeği" olarak biliniyordu. Ancak DSÖ, ırkçılık ve ayrımcılık endişeleri nedeniyle virüsün adını "mpox" olarak değiştirdi ve alt türlerin isimlerini de yeniden adlandırdı.