Gannon Güneş Fırtınası, tarımda büyük tahribata yol açtı
2024 Mayıs ayında meydana gelen Gannon Güneş Fırtınası’nın etkileri netleşiyor. Boston Üniversitesi tarafından yürütülen yeni bir araştırmaya göre, yaşanan bu güçlü güneş fırtınası nedeniyle GPS sinyalleri ciddi biçimde sapma gösterdi ve tarım sektörüne yaklaşık 500 milyon dolarlık zarar verdi.
Güneşten gelen yüklü parçacıkların Dünya’nın iyonosfer katmanında oluşturduğu düzensizlikler, GPS sistemlerinde iki güne varan aksamaya neden oldu. Özellikle ABD'nin Ortabatı eyaletlerinde ekim sezonunun ortasına denk gelen bu kesinti, çiftçilerin GPS kontrollü traktör ve makinelerinin devre dışı kalmasına yol açtı.
Boston Üniversitesi araştırmacısı Waqar Younas, "GPS sistemleri, iyonosferin homojen olduğunu varsayar. Ancak fırtına sırasında oluşan türbülans, sinyallerin sapmasına neden oldu" dedi. Araştırmaya göre bazı bölgelerde GPS hatası 70 metreye kadar çıktı. Bu da traktörlerin hatalı ekim yapmasına veya hiç çalışamamasına neden oldu.
Tarım ekonomisi profesörü Terry Griffin, “Gannon fırtınası mısır ekiminde ciddi gecikmelere neden oldu. ABD'deki tarım ekipmanlarının %70’i GPS ile yönlendiriliyor. Artık manuel işaretleme sistemleri bile kullanılmıyor,” diyerek sektörün teknolojiye olan bağımlılığını vurguladı.
Gannon Güneş Fırtınası sadece tarımı değil, havacılık sektörünü de etkiledi. Uzmanlar, GPS sistemlerindeki sapmaların iniş ve kalkışlardaki hassas navigasyon sistemlerini riske attığını ifade etti. Normalde birkaç metrelik hata toleransla çalışabilen sistemler, bu fırtınada sınırlarının çok ötesine geçti.
Araştırmacılar, iyonosferde oluşan "plazma duvarının" Kuzey Amerika boyunca yayıldığını ve birçok GPS alıcısının verilerini bozduğunu belirtiyor. Gannon fırtınasının etkisi geçtiğinde bile, aurora ışıkları nedeniyle GPS sinyalleri uzun süre tam olarak toparlanamadı.
Uzmanlar bu tür olayların gelecekte daha sık yaşanabileceği konusunda uyarıyor. 1859 yılında yaşanan Carrington Güneş Olayı gibi daha büyük bir güneş fırtınasının modern dünyada çok daha yıkıcı sonuçlara neden olabileceği belirtiliyor.
Boston Üniversitesi’nden Toshi Nishimura, gelecekte benzer felaketleri önlemek için yapay zeka destekli sistemlerin, uzay hava olaylarını gerçek zamanlı analiz ederek GPS sapmalarını önceden tahmin etme potansiyeline sahip olduğunu belirtti.