TARİHSEL METİNLERİ YORUMLAYAN YAPAY ZEKÂ
Google, tarih araştırmalarına katkı sağlayacak yeni bir yapay zekâ aracı geliştirdi. "Aeneas" adı verilen bu yapay zekâ, Antik Roma dönemine ait Latince yazıtları çözümlemek üzere tasarlandı. Aracın temel amacı, binlerce yıl öncesine ait yazıtların daha doğru ve hızlı şekilde yorumlanmasını sağlamak.
Toronto Üniversitesi ve Carleton Üniversitesi’nden akademisyenlerin katkısıyla geliştirilen Aeneas, yaklaşık 200 bin yazıt ve 16 milyon karakterden oluşan büyük bir veri kümesi üzerinde eğitildi. Yapay zekâ, sadece kelime benzerliklerini değil, aynı zamanda tarihsel ve kültürel bağlamları da analiz ederek eksik metinleri tamamlamaya çalışıyor.
TARİHÇİLER YÜZDE 90 BAŞARI ORANI İLE TEST ETTİ
"Aeneas" aracı, Nature dergisinde yayımlanan bir araştırmayla bilim dünyasına tanıtıldı. Araştırmada yer alan 23 tarihçi, çeşitli Latince yazıtları Aeneas ile inceledi. Elde edilen sonuçlar, yapay zekânın yüzde 90 oranında anlamlı ve doğru tahminlerde bulunduğunu ortaya koydu.
Bu sistem, özellikle eksik ya da hasar görmüş yazıtlar üzerinde etkili oldu. Yapay zekâ, metnin yazıldığı dönem, coğrafya ve stil gibi kriterleri dikkate alarak eksik kısımları tamamlamaya yardımcı oldu. Araç, Augustus’un ünlü eseri Res Gestae Divi Augusti yazıtında da test edildi. Aeneas, bu yazıt için tarihçilerin üzerinde tartıştığı iki farklı yazım tarihini de doğru biçimde tahmin etti.
“AĞZIMIZ AÇIK KALDI”
Çalışmanın başyazarı Thea Sommerschield, Aeneas’ın sunduğu sonuçlara büyük şaşkınlık yaşadıklarını belirterek, “Bunlar bizim için gerçekten ağzımızı açık bırakan anlardı” dedi. Sommerschield, tarihçilerin uzun süredir tartıştığı birçok detaya Aeneas sayesinde netlik kazandırıldığını vurguladı.
Geliştiricilere göre bu yapay zekâ aracı, tarihçilerin yalnızca çeviri değil, yorumlama ve bağlamsal analiz süreçlerinde de en büyük destekçisi olmaya aday. Aeneas, özellikle klasik filoloji, arkeoloji ve tarih araştırmaları yapan bilim insanlarının Antik Roma metinlerine dair daha bütünlüklü analizler yapmalarını sağlayacak.
TARİHİ YENİDEN YAZMA FIRSATI
Google’ın bu girişimi, yapay zekânın kültürel mirasların korunması ve anlaşılması sürecine nasıl katkı sağlayabileceğini bir kez daha ortaya koydu. Aeneas gibi araçlar sayesinde, kaybolmaya yüz tutmuş tarihsel bilgiler dijital olarak yeniden hayat buluyor.
Aeneas’ın yalnızca Latince değil, gelecekte Antik Yunanca ve diğer tarihi diller üzerine de uyarlanabileceği belirtiliyor. Bu gelişme, yalnızca teknoloji dünyası için değil, insanlık tarihi açısından da önemli bir dönüm noktası olabilir.