Dünya genelinde 50 yaş altı bireylerde bağırsak kanseri vakaları belirgin şekilde artış gösteriyor. Yeni araştırmalar, bu artışın sadece genetik değil, aynı zamanda yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıklarıyla da yakından ilişkili olduğunu ortaya koyuyor.
Özellikle ABD, Hindistan ve Avrupa’nın bazı ülkelerinde bu kanser türü, genç yetişkinlerde ölüm nedenleri arasında üst sıralarda yer almaya başladı. Cleveland Clinic’ten bilim insanlarının yürüttüğü bir araştırma, genç yaşta bağırsak kanseri geliştiren bireylerin metabolik yapılarının, ileri yaştaki hastalardan farklı olduğunu gösterdi.
Karbonhidrat ve protein metabolizması etkileniyor
Araştırmada 50 yaş altındaki 66 hasta ile 50 yaş üzerindeki 104 hasta karşılaştırıldı. Elde edilen verilerde, genç hastalarda karbonhidrat metabolizmasında belirgin bozulmalar gözlendi. Sitrat seviyelerinde düşüş ve protein parçalanması sürecindeki değişimler, metabolik stresin arttığını ortaya koydu.
Dr. Marina Nagy, “Bulgularımız, erken başlangıçlı bağırsak kanserinin biyolojik olarak farklı özellikler taşıdığını ve bu farkın temelinde beslenmenin yattığını gösteriyor” ifadelerini kullandı.
Kırmızı et ve şekerli içecekler öne çıkıyor
Dünya Sağlık Örgütü'ne göre işlenmiş etler (sosis, pastırma vb.) "Grup 1 kanserojen", kırmızı et ise "muhtemel kanserojen" olarak sınıflandırılıyor. Yüksek sıcaklıkta pişirilen etlerde oluşan zararlı bileşikler, DNA hasarına neden olabiliyor.
Bununla birlikte, şekerli içecekler ve işlenmiş gıdaların fazla tüketilmesi; insülin direnci, inflamasyon ve bağırsak mikrobiyotasında bozulmaya yol açarak kansere zemin hazırlıyor. 2024 yılında yayımlanan bir araştırma, yüksek şeker tüketiminin bağırsak kanseri riskini vücut kitle indeksinden bağımsız olarak artırdığını gösterdi.
Genç hastalarda daha agresif seyrediyor
Uzmanlara göre genç yetişkinlerde görülen bağırsak kanseri vakaları, sıklıkla sol kolon veya rektum bölgesinde gelişiyor ve genetik bozulmalar daha yaygın görülüyor. Tarama yaşının 45 olması nedeniyle, birçok genç hastaya tanı geç konuluyor.
Riskleri azaltmak için öneriler
- Uzmanlar, gençlerde artan bağırsak kanseri riskini azaltmak için şu önerilerde bulunuyor:
- Kırmızı ve işlenmiş eti sınırlandırın
- Şekerli içecek yerine su, bitki çayı tercih edin
- Günlük 25-30 gram lif tüketin
- Egzersizi ihmal etmeyin
- Obeziteden ve stres faktörlerinden kaçının
- Alkol ve sigarayı bırakın
- Aile öyküsü varsa 40 yaşından önce tarama yaptırın
- Dışkıda kan, kronik şişkinlik ve yorgunluk gibi belirtileri ciddiye alın
Bağırsak kanseri artık sadece ileri yaşların değil, genç kuşakların da öncelikli sağlık sorunları arasında yer alıyor. Bu nedenle, hem bireysel farkındalık hem de erken teşhis için toplumsal sağlık stratejilerinin güncellenmesi gerekiyor.