Kavurucu yaz günlerinde park edilmiş bir araç yalnızca içindeki yolcular için değil, çevresindeki insanlar için de sıcaklık riskini artırıyor. Lizbon Üniversitesi’nden Marcia Matias ve ekibinin yaptığı araştırma, otomobillerin renklerinin kentsel ısı adası etkisinde belirleyici rol oynadığını ortaya koydu.
Siyah ve beyaz araç arasındaki sıcaklık farkı
Araştırmada yaz aylarında açık havada 5 saat boyunca bırakılan siyah ve beyaz araçların çevresindeki hava sıcaklıkları karşılaştırıldı. Ölçümler, hava 36 santigrat derece iken siyah aracın çevresinde asfalt yüzeyine kıyasla 3,8 derece daha yüksek sıcaklık tespit edildiğini gösterdi. Beyaz araç ise çevresinde çok daha küçük bir sıcaklık artışına yol açtı.
Bu farkın nedeni renklerin güneş ışığını yansıtma kapasitesinde gizli. Beyaz boya ışığın yüzde 75-85’ini geri yansıtırken, siyah yalnızca yüzde 5-10’unu yansıtabiliyor. Geri kalan enerjiyi emen araç gövdeleri hızlı biçimde ısınıyor ve ısıyı doğrudan çevreye yayıyor.
Kentsel ısı adası etkisi büyüyor
Avrupa Birliği’nin Copernicus programına göre kentsel ısı adası, şehirlerin kırsal çevresine göre çok daha sıcak olmasına neden oluyor. Beton ve asfalt yüzeyler ısıyı emerken, sıkışık yerleşim alanları hava dolaşımını kısıtlıyor. Araçlar ve sanayi kaynaklı ek ısı ise bu etkiyi daha da artırıyor. Özellikle gece saatlerinde şehirlerin sıcaklığı kırsal alanlara göre 10 dereceye kadar daha yüksek kalabiliyor.
Bu durum halk sağlığı için ciddi sonuçlar doğuruyor. Uzmanlar, aşırı sıcakların biyolojik yaşlanmayı hızlandırdığını, ruh sağlığı üzerinde baskı yarattığını ve çocukları dehidrasyona karşı savunmasız hale getirdiğini vurguluyor.
Çözüm: Daha yansıtıcı araç renkleri
Araştırmacılar, şehirlerdeki araç filolarının rengini değiştirmekle bile hava sıcaklığında düşüş sağlanabileceğini belirtiyor. Özellikle taksi, kargo ve belediye araçlarının açık renklere boyanması, sokaklarda yansıtıcılığı iki katına çıkararak sıcaklığı birkaç derece azaltabilir.
Kuzey Carolina Üniversitesi’nden iklim bilimci Sarah Berk, bu yaklaşımı yenilikçi olarak değerlendiriyor. Şimdiye kadar odak daha çok çatı ve kaldırımların rengine verilmişti. Ancak araçların kentsel ısı denkleminde önemli bir rol oynadığı görülüyor.
Avrupa şehirleri son yıllarda sık sık rekor sıcak dalgalarıyla karşı karşıya kalıyor. Bu nedenle araştırmacılar, düşük maliyetli ve hızlı uygulanabilecek çözümler arasında araç renklerinin stratejik olarak kullanılmasını öne çıkarıyor.