Nöbetçi Eczaneler
Türkiye’nin ilk insanlı uzay görevi kapsamında, bitkilerin uzay koşullarında genetik müdahalesi gerçekleştirilecek. Cumhuriyet’in 100. yılında gerçekleştirilecek uzay yolculuğunda, uzay yolcusu, üniversite ve araştırma kurumlarının geliştirdiği 13 farklı deney gerçekleştirilecek.
Türkiye Uzay Ajansı (TUA) ve TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü, “Mikro Yer Çekimi Altında Bitkilerde CRISPR Gen Düzenleme Verimliliğinin Araştırılması” başlıklı bir çalışmayı başlatıyor.
Uzay Ortamında Gen Düzenleme Tekniği
Bu projede, mikro yer çekimi koşullarında bitkiler üzerinde CRISPR gen düzenleme tekniğinin etkinliği araştırılacak. Ayrıca gen aktarımı ve genetik müdahalenin uzayda yapılabilirliği de test edilecek. Projeyi yöneten isim, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü doktora öğrencisi Tuğçe Celayir. Aynı bölümden Doktor Öğretim Üyesi Şenay Vural Korkut, lisans öğrencisi Sıla Yigit ve Dünyadaki Mars Projesi (Mars on Earth Project – MoEP) kurucularından Ruha Uslu, projede yer alacak isimler arasında bulunuyor.
İlk Türk Uzay Yolcusuyla Yer Çekimsiz Ortamda Deneyler
Projenin laboratuvar aşamasına 2023 yılının Mart ayında başlandı ve bir sonraki aşamada, ilk Türk uzay yolcusuyla birlikte yer çekimsiz ortamdaki deneyler gerçekleştirilecek.
Celayir, projenin detaylarını açıklarken uzay koşullarında bitkilerin genetik müdahalesini ve müdahalenin etkinliğini araştırdıklarını belirtti. Bu projenin, bitkilere yapılan genetik müdahalenin sağlık üzerindeki etkilerini incelemeyi ve gelecekteki çalışmalara rehberlik etmeyi amaçladığını belirtti.
Bitkiler, Uzay Kolonileri İçin Önemli
Proje kapsamında “Arabidopsis thaliana” bitkisi kullanılıyor. Bu bitki, geniş kullanım alanına sahip olması ve hızlı çimlenme süresi nedeniyle seçildi. Planlanan genetik müdahalenin daha önce denenmemiş bir yöntem olması, araştırmayı çığır açıcı kılıyor.
Celayir, projenin gelecekte uzay kolonileri için gıda kaynağı üretme ve yapay ekosistemler oluşturmada önemli rol oynayabileceğini ifade etti. Uzun süreli uzay görevlerinde bitkilerin oksijen üretebilme ve gıda sağlama kabiliyetinin kritik öneme sahip olduğunu vurguladı.
Bitkilerin Yer Çekimini Algılaması
Celayir, bitkilerin çevresel faktörleri algıladığı gibi yer çekimini de algıladığını belirtti. Mikro yer çekimi koşullarında bitkilerin köklerinin farklı şekillerde büyüme eğilimi gösterdiğini ve özel besi yerlerinin kullanıldığını sözlerine ekledi.
Projenin kesin fırlatma tarihi henüz belirlenmemiş olsa da 2023’ün son çeyreğinde gerçekleştirilmesi planlanıyor. Dönüşte elde edilen verilerin analizi ile proje tamamlanacak.