Nöbetçi Eczaneler
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), son dönemde artan yabancı para kredilerine yönelik bir analiz yayınladı. Bu analizde, döviz kredilerinde vadelerin kısaldığına dikkat çekildi. TCMB’nin blog sayfası Merkezin Güncesi’nde yer alan bu analiz, banka ekonomistlerinden Tanju Çapacıoğlu tarafından kaleme alındı.
Kredilerin Gelişimi ve Kompozisyonu
Analizde, kredilerin gelişimi ve kompozisyonunun iç talep koşulları, fiyat istikrarı ve makro finansal istikrar açısından önem taşıdığı belirtildi. 2018 yılından sonra azalan yabancı para (YP) kredilerinin son dönemde artış eğilimi gösterdiği vurgulandı. TCMB, bu artış sonrası sıkı para politikası duruşunu desteklemek için ilave sıkılaşma adımları attı ve 23 Mayıs 2024 tarihinde yatırım hariç YP kredilerde aylık yüzde 2 büyümenin aşılması durumunda zorunlu karşılık tesisi uygulamasını devreye soktu.
Kredi Vadelerinde Kısalma
Analizde, döviz kredilerindeki artışa rağmen vadelerin kısaldığına dikkat çekildi. Uzun vadeli kredilerin daha çok yatırım amaçlı kullanıldığı ve firmaların iş ve finansal çevrimlerden kaynaklı kredi standartlarında yaşanabilecek değişimlerden daha az etkilenmesini sağladığı ifade edildi. Ancak, son dönemde döviz kredilerinin daha çok işletme sermayesi finansmanı amacıyla kullanıldığı gözlemlendi.
Banka ve Firma Düzeyinde Veri Analizi
Analizde, döviz kredilerinin arz ve talep yönlü bileşenleri analiz edildi. Döviz kredi tutarı ile yurt dışı döviz fonlamasının payı ve döviz likiditesi arasında pozitif bir ilişki olduğu belirtildi. Ayrıca, yurt dışı döviz fonlama payı yüksek olan bankaların daha fazla ve daha uzun vadeli döviz kredisi verdiği görüldü. Döviz likiditesi yüksek olan bankaların ise daha kısa vadeli döviz kredisi sağladığı belirtildi.
Finansal İstikrar İçin Riskler
Analizde, küresel likidite gelişmelerine ve sermaye akımlarına duyarlılığı sınırlamak amacıyla çekirdek dışı yabancı para yükümlülüklerin vadesinin uzatılmasının ve bankaların yurt dışından daha uzun vadeli borçlanmasının desteklendiği ifade edildi. Zorunlu karşılık uygulamasının yurt içi döviz kredilerinin vadesine yansıdığı ve yurt dışından daha fazla borçlanan bankaların daha uzun vadeli döviz kredisi verdiği vurgulandı.
Döviz Kredilerinin Riskleri
Döviz kredilerinin tutarı ile yurt dışı borçlanma ve döviz likiditesi arasında pozitif bir ilişki varken, döviz kredi vadelerinin sektördeki döviz likiditesinin artışıyla kısaldığı belirtildi. Firmaların artan döviz kuru riskinin finansal istikrara yönelik potansiyel risk oluşturduğu ifade edildi. Bu kapsamda, döviz kredilerinin yatırım amaçlı ve uzun vadeli kullanımı, bahse konu risklerin orta ve uzun vadede yönetilmesi için büyük önem taşıyor. Mayıs ayında getirilen döviz kredi düzenlemesinde iki yıldan uzun vadeli yatırım kredilerinin istisna tutulması da bu amaca hizmet ediyor.