Nöbetçi Eczaneler
ABD’nin 1988 yılında İran’a ait bir yolcu uçağını düşürmesi, İran ile ABD arasındaki uzun süredir devam eden güvensizlik ve düşmanlıkların en önemli dönüm noktalarından biridir.
Kütahya Haber’in en güncel haberlerini almak için ‘buraya‘ tıklayabilirsiniz.
Facianın Yıl Dönümü ve Anma Törenleri
3 Temmuz 1988’de, ABD donanmasına ait USS Vincennes savaş gemisi, İran Air’in IR655 sefer sayılı yolcu uçağını vurdu. Bu trajik olayda 66’sı çocuk, 56’sı kadın olmak üzere toplam 290 kişi hayatını kaybetti.
Washington yönetimi, bu olay için özür dilemedi. Her yıl, kurbanların aileleri ve yakınları Hürmüz Boğazı’na giderek uçağın düştüğü yere çiçekler bırakıyor ve anma törenleri düzenliyor.
İran-Irak Savaşı ve ABD’nin Bölgedeki Rolü
1980-1988 yılları arasında İran ile Irak arasında süren savaş sırasında, Basra Körfezi’nde petrol tankerlerine yönelik saldırılar yaşanıyordu. ABD, bölgedeki petrol taşımacılığını koruma bahanesiyle savaş gemileri bulunduruyordu.
17 Mayıs 1987’de, Irak Hava Kuvvetleri, ABD Donanmasına ait USS Stark fırkateynini vurdu ve 37 Amerikan askeri hayatını kaybetti. Bu olay sonrası, ABD bölgede daha agresif önlemler almaya başladı.
“Peygamber Devesi Operasyonu” ve USS Vincennes
1987’nin sonlarında, İran ve ABD donanması arasında çatışmalar başladı. 14 Nisan 1988’de, ABD’ye ait USS Samuel B. Roberts gemisi İran tarafından döşenen bir mayına çarparak hasar aldı.
Bunun üzerine, ABD, 18 Nisan 1988’de İran’a karşı “Peygamber Devesi Operasyonu” başlattı ve birçok İran askerini öldürdü. 3 Temmuz 1988’de ise USS Vincennes, Basra Körfezi’nde İran’a ait sürat tekneleriyle çatışmaya girdi ve bu sırada İran Air’in yolcu uçağını vurdu.
Uçağın Vurulması ve Sonrası
Dubai’ye gitmekte olan IR655 sefer sayılı uçak, Hengam Adası yakınlarında, USS Vincennes komutanı William C. Rogers’ın emriyle vuruldu.
Uçaktaki 290 kişiden kurtulan olmadı. İlk olarak, ABD Savunma Bakanlığı, savaş uçağını vurduklarını iddia etti ancak daha sonra yolcu uçağını vurduklarını kabul ettiler.
Uluslararası Tepkiler ve BM Soruşturması
Bu olay, uluslararası kamuoyunda büyük tepki topladı ve birçok ülke tarafından kınandı. İran’da 7 gün yas ilan edildi ve geniş çaplı protestolar düzenlendi.
BM’ye bağlı Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) olayla ilgili soruşturma başlattı ve ABD’yi suçladı. Ancak, olayın bölgedeki yüksek gerilim ve iletişim hatalarından kaynaklandığı sonucuna varıldı.
Rogers ve USS Vincennes Mürettebatının Ödüllendirilmesi
Olayın ardından, USS Vincennes mürettebatına askeri nişanlar verildi. Geminin komutanı Rogers, “Liyakat Nişanı” ile ödüllendirildi. İran ise 1989’da Uluslararası Adalet Divanı’na başvurdu ve ABD’nin tazminat ödemesi kararlaştırıldı.
Uzun müzakereler sonucunda ABD, kurbanların ailelerine verilmek üzere İran’a 61,8 milyon dolar tazminat ödedi.
İran’ın Halen Beklediği Özür
İran, ABD’nin olay için özür dilemesini beklemeye devam ediyor. Dönemin İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, 2021’de yaptığı konuşmada, ABD’ye hitaben “Özür dileyin ve bu suçun katilini ve suçlusunu neden ödüllendirdiğinizi halka açıklayın.” ifadelerini kullandı.
Olay, İran-ABD ilişkilerinde derin izler bırakarak iki ülke arasındaki güvensizlik ve düşmanlıkları artırdı.