Romatoloji nedir? Hangi hastalıklarla ilgilenir?

Romatoloji, bağ dokusu, eklem, kas ve kemik gibi dokuların hastalıklarıyla ilgilenen bir tıp dalıdır.

Romatologlar, romatizmal hastalıkları teşhis eder, tedavi eder ve yönetir. Bu hastalıklar genellikle iltihaplı durumları içerir ve bağışıklık sistemiyle ilgili sorunları kapsar.

Romatologlar, genellikle aşağıdaki hastalıkların tanısını ve tedavisini yaparlar:

1) Romatoid Artrit(İltihaplı Romatizma)

Romatoid artrit, bağışıklık sisteminin vücuttaki eklemlere saldırarak iltihaplanma ve hasar oluşturduğu bir otoimmün hastalıktır. Bu durum, genellikle eller, ayaklar, dizler ve bilekler gibi eklemleri etkiler. Romatoid artrit, kronik (uzun süreli) bir durumdur ve zamanla eklemlerde ciddi hasara yol açabilir.

Bağışıklık sistemi normalde vücudu hastalıklara ve enfeksiyonlara karşı korurken, romatoid artritte bu sistem yanlışlıkla kendi eklemlerini hedef alır. Bu durum, eklemleri çevreleyen zarı (sinoviyumu) etkiler, bu da eklem iltihabına (artrit) neden olur.

İltihaplı Romatizma belirtileri

1. Eklem şişlikleri ve ağrısı
2. Sabahları eklem sertliği
3. Eklemlerde hareket kısıtlılığı
4. Genel yorgunluk ve halsizlik
5. Ateş
6. Zayıflık

Erken teşhis ve tedavi, romatoid artritin ilerlemesini yavaşlatabilir ve hastalığın semptomlarını yönetmeye yardımcı olabilir.

2) Osteoartrit(Kireçlenme)

Osteoartrit, eklem kıkırdağının zamanla aşınması ve dejenerasyonu ile karakterize edilen, yaygın bir eklem hastalığıdır. Osteoartrit genellikle yaşlanma süreciyle ilişkilidir ve vücutta bulunan bir veya birden fazla eklemi etkileyebilir. Kıkırdağın aşınması, kemik uçlarının sürtünmesine ve eklemde ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığına yol açabilir.

Kireçlenme belirtileri

• Ağrı: Etkilenen eklemde ağrı, özellikle aktivite sırasında veya günün sonunda artabilir.
• Şişlik: Eklemde şişlik ve ısı artışı görülebilir.
• Hareket Kısıtlılığı: Eklemdeki hasar, hareketin normal aralığını kısıtlayabilir.
• Çatırtılı Sesler: Eklem hareket ettirildiğinde çatırtı veya tıkırtı sesleri duyulabilir.
• Deformiteler: Osteoartrit ilerledikçe, eklemde deformiteler oluşabilir.

Osteoartrit, genellikle eklemlerin doğal aşınma sürecinin bir parçası olarak ortaya çıkar, ancak yaş, genetik faktörler, obezite, eklem yaralanmaları veya diğer eklem hastalıkları gibi faktörler osteoartrit riskini artırabilir.

3) Sistemik Lupus Eritematozus (Kelebek hastalığı)

Sistemik Lupus Eritematozus (SLE), bağışıklık sisteminin vücut hücrelerine karşı saldırı gerçekleştirdiği otoimmün bir hastalıktır.

Bu hastalık, vücudun çeşitli dokularını ve organlarını etkileyebilir, bu da geniş bir semptom yelpazesiyle ortaya çıkabilir. SLE, kronik (uzun süreli) bir hastalıktır ve genellikle dalgalı seyirli bir seyir gösterir, yani semptomlar zaman içinde artabilir ve azalabilir.

Kelebek hastalığı belirtileri

• Deri Problemleri: Kızarıklık, döküntüler, güneşe karşı hassasiyet, ve deride renk değişiklikleri.
• Eklem Ağrısı ve Şişlik: Özellikle sabahları sertlik ve ağrı.
• Böbrek Problemleri: İdrar renginde değişiklikler, şişme, yüksek tansiyon.
• Kalp ve Akciğer Sorunları: Kalp zarı iltihabı (perikardit) ve akciğer zarı iltihabı (plevrit) gibi sorunlar.
• Baş Ağrısı ve Baş Dönmesi: Merkezi sinir sistemi etkilenirse baş ağrıları ve baş dönmesi görülebilir.
• Aşırı Yorgunluk: Halsizlik ve sürekli yorgunluk hissi.
• Kan Sorunları: Anemi, düşük kan pıhtılaşma.
• Bağışıklık Sistemi Sorunları: SLE, bağışıklık sisteminin kendi hücrelerine karşı saldırısına neden olduğu için diğer otoimmün hastalıklara da yol açabilir.

SLE’nin kesin nedeni bilinmemekle birlikte genetik faktörler, hormonal değişiklikler ve çevresel tetikleyicilerin rol oynadığı düşünülmektedir. Hastalık genellikle genç kadınları etkiler, ancak erkekler ve her yaş grubundan kişiler de etkilenebilir.

 4) Ankilozan Spondilit(Omurga, Bel Romatizması)

Ankilozan spondilit, genellikle omurganın sakroiliak eklemlerinde (kalçanın alt kısmındaki omurga ile pelvisin birleşim noktalarında) ve omurganın diğer bölgelerinde iltihaplanma ile karakterize edilen bir romatolojik hastalıktır. Bu durum, genellikle genç erişkinleri etkileyen bir otoimmün hastalıktır.

Omurga, Bel Romatizması belirtileri

• Bel Ağrısı ve Sertlik: Genellikle bel bölgesinde başlar ve zamanla şiddetlenir. Bel ağrısı genellikle sabahları daha belirgindir ve hareketle bir miktar hafifler.
• Sakroiliit: Sakroiliak eklemlerde (kalçanın alt kısmındaki omurga ile pelvisin birleşim noktalarında) iltihaplanma. Bu durum kalça ağrısı ve rahatsızlığa neden olabilir.
• Omurgada Kifoz: Ankilozan spondilit ilerledikçe, omurga üzerindeki eğrilikler artabilir, bu da kifoz adı verilen öne eğik bir duruşa neden olabilir.
• Göğüs Ağrısı: Bazı vakalarda, göğüs kafesindeki kaburga kemiklerinin iltihaplanması nedeniyle göğüs ağrısı meydana gelebilir.
• Genel Yorgunluk ve Zayıflık: Ankilozan spondilit, genellikle genel yorgunluk, halsizlik ve kilo kaybına neden olabilir.
• Göz İltihabı: Bazı vakalarda gözlerde iltihaplanma (üveit) gelişebilir.

Ankilozan spondilitin tam nedeni bilinmemekle birlikte genetik faktörler, bağışıklık sistemi anormallikleri ve çevresel etkenlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Erken teşhis önemlidir çünkü bu durumda erken tedavi, semptomları hafifletebilir, omurga hareketliliğini koruyabilir ve komplikasyon riskini azaltabilir.

5) Psöriatik Artrit(Sedef Romatizması)

Psöriatik artrit, psöriasis adı verilen cilt hastalığı ile ilişkili olan bir tip iltihaplı eklem hastalığıdır. Psöriasis, genellikle ciltte kırmızı, pullu lezyonlara neden olan bir bağışıklık sistemi bozukluğudur. Psöriatik artrit, bu cilt hastalığına ek olarak eklem iltihabı ve ağrısıyla karakterizedir.

Sedef Romatizması belirtileri

• Cilt Belirtileri: Psöriasis lezyonları genellikle dirsek, diz, saçlı deri, tırnaklar ve bel gibi bölgelerde görülür.
• Eklem Ağrısı ve Şişlik: Psöriatik artrit, genellikle küçük ve büyük eklem gruplarını etkileyen ağrı, şişlik ve iltihaplanma ile karakterizedir.
• Tırnak Değişiklikleri: Tırnaklarda kalınlaşma, renk değişiklikleri ve çukurlar görülebilir.
• Sabah Tutukluğu: Psöriatik artrit, özellikle sabahları eklem sertliği ve tutukluğuna neden olabilir.
• Aşil Tendon İltihabı: Topukta yer alan Aşil tendonunda iltihaplanma ve ağrı görülebilir.
• Yorgunluk ve Genel Halsizlik: Psöriatik artrit, genellikle genel yorgunluk, halsizlik ve kilo kaybına neden olabilir.

Psöriatik artritin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik faktörler, bağışıklık sistemi anormallikleri ve çevresel etkenlerin rol oynadığı düşünülmektedir.

6) Gut Hastalığı

Gut hastalığı, vücuttaki ürik asit seviyelerinin yüksek olması sonucu ortaya çıkan bir metabolik rahatsızlıktır. Normalde ürik asit vücutta doğal bir atık ürünüdür, ancak bazen vücut tarafından fazla üretilir veya böbrekler tarafından yeterince atılamaz. Bu durumda kandaki ürik asit miktarı artar ve eklemlerde kristal oluşumuna neden olabilir.

Gut Hastalığı belirtileri

Ağrı: Genellikle ayak başparmağı ekleminde başlar ve ani, şiddetli bir ağrıya neden olabilir.

Şişlik ve Kızarıklık: Etkilenen eklem bölgesinde şişlik ve kızarıklık görülebilir.

Ciltte Parlaklık: Cilt, etkilenen bölgede parlak bir görünüm alabilir.

Ateş: Bazı durumlarda ataklar ateşle birlikte görülebilir.

Gut genellikle diyet değişiklikleri, ilaçlar ve yaşam tarzı ayarlamaları ile yönetilebilir.

7) Skleroderma(Sistemik Skleroz)

Skleroderma, bağ dokusunu etkileyen otoimmün bir hastalıktır. Bu hastalık, cildi, iç organları ve kan damarlarını sertleşme ve kalınlaşma eğiliminde olan anormal bağ doku birikimi ile karakterizedir. Skleroderma, vücutta bağ dokusu üreten hücrelerin aşırı miktarda aktivasyonu sonucu ortaya çıkar. Hastalık genellikle cildi etkiler, ancak iç organları da kapsayabilir.

Skleroderma iki ana türde görülür: sistemik skleroderma ve lokalizeli skleroderma.

Sistemik Skleroderma

Bu tür, cildin yanı sıra iç organları da etkileyebilir. Sindirim sistemini, kalbi, akciğerleri ve diğer iç organları içerebilir. Belirtileri arasında cilt sertliği, mide problemleri, yorgunluk ve eklem ağrısı bulunabilir.

Lokalizeli Skleroderma (Morfea)

Bu tür, genellikle sadece cildi etkiler ve iç organları genellikle etkilemez. Cildin belirli bölgelerinde kalın, sert lezyonlara neden olabilir.

Skleroderma tedavisi, belirtileri hafifletmeye ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaya yönelik olabilir. İlaçlar, fizik tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi tedavi seçenekleri kullanılabilir.

Romatologlar, bu hastalıkların teşhisi, tedavisi ve yönetimi için çeşitli yöntemleri kullanır. Fizik muayene, kan testleri, görüntüleme çalışmaları ve bazen eklem sıvısı analizleri, teşhis ve tedavi planının bir parçası olabilir. İlaçlar, fizyoterapi ve cerrahi tedavi, romatoloji alanındaki birçok durumun yönetiminde kullanılan tedavi seçeneklerindendir.