Nöbetçi Eczaneler
El-Biruni, Newton, Evangelista Torricelli, Nicolaus Copernicus ve Galileo Galilei gibi filozofların ilham kaynağı olmuş önemli bir bilim insanıdır.
El-Biruni, 973 yılında Harezm’de doğmuş ve babasını genç yaşta kaybetmiştir. İlk bilim eğitimini, bölgesel hükümdar ailesinden olan Ebu Nasr Mansur’dan almıştır.
Ebu Reyhan Muhammed bin Ahmed el-Biruni, matematikçi Öklid’in geometrisi ve Batlamyus’un astronomi bilimini Ebu Nasr Mansur’dan öğrenmiştir.
Ayrıca Aristo, Arşimet ve Demokritus gibi Yunan filozoflarının çalışmalarından da etkilenmiştir ve bilimsel çalışmalara sadece 17 yaşında başlamıştır.
Harezmşah Devleti’nin Me’muniler tarafından alınması sonucunda El-Biruni bir süre İran’da yaşamış ve “El-Asar’ul Bakiye” adlı kitabını İran’daki Müslüman hanedanlardan Ziyarilerin sarayında yazmıştır. Daha sonra memleketine dönerek Ebu’l Vefa ile gökbilimi üzerine çalışmıştır.
El-Biruni, Gazne’ye gelerek Gazneliler’in himayesine girmiş ve Gazneli Mahmud’un Hindistan’a yaptığı seferlere katılmıştır. 1017-1030 yılları arasında Hindistan’da yaşamış ve “Kitab’üt-Tahkik Ma li’l-Hind” adlı meşhur kitabıyla bilim dünyasına katkı sağlamıştır.
Hindistan’a yerleştikten sonra, El-Biruni Hint bilim adamlarının dikkatini çekmiş, Sanskritçe’yi öğrenmiş ve Hind toplumunun yaşam tarzı üzerine araştırmalar yapmıştır.
Güneşin yüksekliğini ve şehrin boylamını hesaplayarak mevsimlerin başlangıcını belirlemiş, dünyanın çapını yaklaşık olarak keşfetmiş ve jeodezi biliminin temellerini atmıştır.
El-Biruni, trigonometrinin astronomiden farklı bir bilim olarak kabul edilmesini savunmuş ve trigonometrik fonksiyonlarda yarıçapın birim olarak kullanılmasını önermiştir.
Ayrıca astronomi ve coğrafya ölçümleri için birçok alet geliştirmiştir, ancak sadece piknometre, mekanik usturlap ve bazı harita projeksiyonları günümüze ulaşmıştır.
Biruni, “El-Asar’il-Bakiye an’il-Kuruni’I Haliye” kitabında Orta ve yakın Doğu’da kullanılan takvim sistemlerini göstermiş, Hindistan’ın erken orta çağ bilimlerini anlatmış ve matematik, astronomi ve astrolojinin temellerini atmıştır. “El-Kanunü’l-Mes’udi” kitabında Orta Asya’nın topoğrafyasını belirlemiştir.
El-Biruni, “Kitabü’I Cemahir fi Ma’rifeti’l Cevahir”de mineral, maden, metal, alaşım, porselen gibi maddeler hakkında detaylı bilgiler vermiş ve her bir maddenin özgül ağırlıklarını göstermiştir. Ayrıca incelediği bitkileri “Kitâbü’s-Saydane” isimli kitabında listeleyerek doğal ilaçların hangi hastalıklara iyi geldiğini açıklamıştır.
El-Biruni, dünyanın dönüşü hakkında fikirler geliştirmiş ve gezegenlerin güneş etrafında döndüğünü doğrulamıştır. Ayrıca, merkezde bir çekicilik olduğunu savunarak dünyanın dönüşünü açıklamış ve Kuzey, Güney, Doğu ve Batı’nın farklı noktalarda buluştuğunu öngörmüştür.
Tıp alanında da çalışmış ve bir kadının sezaryenle doğum yapmasını başarmıştır. Ayrıca şifalı otlar ve ilaçlar üzerine yazdığı “Kitabu’s Saydane” eserinde yaklaşık 3 bin bitkinin tedavi amaçlı kullanımını açıklamıştır.
El-Biruni, tek Tanrı inancını benimseyerek evrenin bir başlangıcı olduğunu savunmuş ve öncesiz bir evrenin Tanrı’yı gereksiz kıldığını tez olarak ileri sürmüştür.
Astroloji, simya, efsun ve büyü gibi İslam’da kabul görmeyen alanlara karşı çıkmıştır. Ayrıca devletlerin tarihlerini inceleyerek ekonomik nedenleri araştırmış ve dini nedenlerin devletlerin ilişkilerinin altında yer almasını yanlış bulmuştur.
El-Biruni’nin eserleri pek çok Batı diline çevrilmiş ve onun bilimsel katkıları takdir edilmiştir. İslam bilgini El-Biruni’nin bilim dünyasına kazandırdığı keşifler ve buluşlar, hala saygıyla hatırlanmaktadır. 13 Aralık 1048’de vefat etmiştir.